jiddische Literatur vor der Shoah
Prof. Efrat Gal-Ed: Mangers Gedichte nah gelesen / Itzik Manger in Czernowitz
Vortrag und Seminar am 13. + 14. Februar 2021
1. Vortrag: Itzik Manger wurde 1901 in Czernowitz geboren, damals noch Hauptstadt der k.u.k. Provinz Bukowina. Nach Ausbruch des Ersten Weltkriegs flüchtete die Familie nach Jassy. Der junge Dichter hielt sich aber seit 1919 in seiner Geburtsstadt immer wieder auf und trug wesentlich zum Aufbau der jiddischen Kultur dort bei.
2. Seminar: Itzik Mangers Gedichte verschränken das Lokale (Jiddische) mit dem Europäischen, verbinden neoromantische und modernistische Traditionen mit denen der jiddischen Folklore. Im Seminar wird eine kleine Gedichtauswahl auf Jiddisch und in deutscher Übersetzung gelesen und Mangers poetisches Verfahren erörtert.
פּראָפֿעסאָר ד"ר אפֿרת גל עד: די לידער פֿון איציק מאַנגערן געלײענט פֿון נאָענט
איציק מאַנגער איז געבוירן געװאָרן אין 1901, אין טשערנאָװיץ, דער אַמאָליקער הויפּטשטאט פֿונעם עסטרײַך־אונגאַרישן קרוינלאַנד בוקאָװינע. נאָך דעם װי די ערשטע װעלט־מלחמה האָט זיך אָנגעהויבן, איז מאַנגערס משפּחה אַנטלויפֿן קײן יאַסי. זינט 1919 האָט מאַנגער נישט אײן מאָל געקענט זיך איבערקערן קײן זײַן אַלטער הײם און בײַגעטראָגן אַ סך צו פֿאַרשפּרײטן דעם ייִדישן שם פֿון טשערנאָװיץ.
די לידער פֿון איציק מאַנגער בינדן צונויף דאָס היגע (דאָס ייִדישע) מיטן עװראָפּעישן, דעם נעאָראָמאַנטיזם מיטן מאָדערניזם און דעם ייִדישן פֿאָלקלאָר. מיר װאָלן שמועסן װעגן אויסגעקליבענע טעקסטן, מיט דער הילף פֿון זײערע אַריבערגעטראָגענע דײַטשישע װערסיעס, און זעען װי מאַנגער אַרבעט דאָ.
שרון בר־כּוכבֿא׃ אליעזר שטײנבאַרגס משלים
דער סעמינאַר איז פֿאָרגעקומען דעם 21סטן יאַנואַר 2018
אליעזר שטײנבאַרג (1880-1932) איז דער עיקר באַקאַנט מיט זײַנע משלים װאָס זענען אַ מוסטער פֿון מוזיקאַלישער און שפּילעװדיקער פּאָעזיע. אין די משלים פֿאַרנעמט ער זיך קונציק און קינסטלעריש מיט טיפֿע פֿילאָזאָפֿישע, געזעלשאַפֿטלעכע און פּסיכאָלאָגישע טעמעס. נאָר לײענענדיק זײ זעט מען צו ערשט זײַנע אויסערגעװײנטלעכע באַהערשונג פֿון די פּאָעטישע מיטלען פֿון דער ייִדישער שפּראַך
אינעם סעמינאַר װעלן מיר זיך פֿאַרנעמען מיט פֿאַרשײדענע אַספּעקטן פֿון זײַנע משלים און אַנאַליזירן די שפּראַך, די פֿאָרעם און די אידעען װאָס מע געפֿינט אין זײ
Dr. Miriam Trinh (Jerusalem/Tel Aviv): Vilne un ire yidish-shrayber
דער סעמינאַר איז פֿאָרגעקומען דעם 15טן אָקטאָבער 2017
ירושלים-דליטא איז געווען די היים פֿון צאָלרײַכע גרויסע ייִדיש-שרײַבער אין פּראָזע און פּאָעזיע. דורך זייערע טעקסטן וועלן מיר זיך באַקענען מיט דער ווילנער ייִדיש-ליטעראַרישער סבֿיבֿה ווען זי האָט נאָך געלעבט און געבליט און אויך מיט דער תּקופֿה נאָך חורבן-ווילנע - ווען אירע שרײַבער האָבן זי פֿאַראייביקט ווי אַ הויפּטמאָטיוו אין זייערע שריפֿטן
אַרײַנפֿיר אין דער ייִדיש-ליטעראַרישער ווילנע
״צווישן ביידע וועלט-מלחמות און יונג-ווילנע״ (חיים גראַדע, לייזער וואָלף, פּרץ מיראַנסקי, אַבֿרהם סוצקעווער, שמשון קאַהאַן)
״יונג-ווילנע אין און נאָך דעם חורבן״ (חיים גראַדע, אַבֿרהם סוצקעווער, שמערקע קאַטשערגינסקי, הירש גליק)
״די ווילנער ייִדיש-שרײַבער אין מדינת-ישׂראל״ (אַ. סוצקעווער און אַבֿרהם קאַרפּינאָוויטש, רבֿקה באַסמאַן-בן-חיים)
Natalia Krynicka (Paris, Medem-Bibliothek): Die Erzählung "altvarg" von Dovid Bergelson
דער סעמינאַר איז פֿאָרגעקומען דעם 30סטן אָקטאָבער 2016
אַלטוואַרג פֿון דוד בערגעלסאָן : אַ רײַזע אין דער צײַט און אין רוים
דוד בערגעלסאָן האָט אָנגעשריבן די דערציילונג „אַלטוואַרג“ 1926 וווינענדיק אין דײַטשלאַנד און זי שפּילט זיך טאַקע אָפּ אין דעמאָלטיקן בערלין. נאָר דער מחבר נעמט אונדז אויף אַן אמתדיקער נסיעה אין רוים און אין דער צײַט, צווישן נינווה און אַ שטאָט אין אוקרײַנע, צווישן תּנך און דער רוסישער רעוואָלוציע, צווישן טראַדיציע און מאָדערנקייט. די טעמעס פֿון אויסקלײַב, פֿאַראַנטוואָרטלעכקייט און שולד ווערן דאָ אַרײַנגעברענגט אויפֿן סמך פֿון טראַדיציאָנעלע מקורים (דער עיקר ספֿר יונה), וואָס מע וועט שטודירן און אַנאַליזירן צוזאַמען
Karolina Szymaniak (Krakau/Warschau): Der mut tsu zayn eynzam. Debora Vogel und Bruno Schulz
Seminar am 29. April 2012
Dr. Marc Caplan (Baltimore/USA): Jiddische Schriftsteller in der Weimarer Republik
Vortrag am 25. Oktober 2009
Prof. Marc Caplan, der zur Zeit als Gastprofessor an der Uni Konstanz jiddische Literatur lehrt und Lehrvorträge auch in München und Berlin hält, wird uns in die literarische Welt der Weimarer Republik einführen und anhand literarischer Texte die Parallelen und Einflüsse zwischen jiddischen und deutschen Schriftstellern dieser Zeit präsentieren.
Gilles Rozier (Paris): Jiddische Avantgarde (Khalyastre)
Vortrag am 1. Februar 2009
In Varshe in 1921 hobn zikh getrofn dray yunge modernistishe shrayber: Melekh Ravitsh, Perets Markish un Uri-Tsvi Grinberg. Ravitsh iz geboyrn gevorn in mizrekh-Galitsye in a mishpokhe in velkher me hot geredt poylish un daytsh ; Uri-Tsvi Grinberg, der yoyresh fun a mishpokhe fun khsidishe rabonim, iz oykh geboyrn gevorn in mizrekh-Galitsye, un Peretz Markish in Volin bay a basheydenem melamed. Di dray hobn gedint in armey beshas der ershter velt-milkhome. In meshekh fun tsvey yorn zenen zey geven in Varshe di same modernistishe yidishe shrayber, onfirers fun der" Khaliastre"-grupe. In 1923 iz Uri-Tsvi avek fun Varshe durkh Berlin keyn Erets-Yisroel un er iz shpeter gevorn a groyser hebreisher poet. Peretz hot zikh bazetst in Sovetn-Farband in 1926 un iz gevorn eyner fun di ongezeenste yidishe sovetishe shrayber. In 1948 hot men im arestirt un dershosn in 1952, tsuzamen mit der smetene fun yidisher kultur in Sovetn-Farband. Melekh iz geblibn in Varshe biz di mitele draysiker yorn. Shpeter hot er gerayzt iber der gantser erd, hot zikh tsaytvaylik bazetst in Melburn in 1938. Fun 1941 on hot er gevoynt in Montreol. Dray khaveyrim mit dray farsheydene untergruntn, un dray farsheydene goyroles. Dray groyse shrayber.
Maya Ludwig: Zwischen Selbstbewusstsein und Selbstzweifeln. Anna Margolins Lyrik der 20er Jahre
Vortrag am 2. Dezember 2007
Sabine Boehlich: Nisters „nay-gayst“. Der Schriftsteller als Zaddik
Vortrag am 24. Juni 2007
Natalia Krynicka (Paris): Miryam Ulinover, di dikhterin funem yidishn shtetl
Vortrag am 21. April 2005
Dr. Gennady Estraikh (Oxford): Kiew-Berlin-Moskau. Lebensstationen des Dovid Bergelson
Vortrag am 10. Juni 2003
Dr. Dafna Clifford (Oxford): from diamond cutters to dog races - Antwerp and London in the work of Esther Kreitman
Vortrag am 28. Mai 2002
Dr. Mikhail Krutikov (Oxford): Die Herausforderung der Moderne und die jiddische Literatur zu Beginn des 20. Jahrhunderts
Workshop am 6. Juni 1999